CHUYÊN MỤC : CÁC BỆNH THƯỜNG GẶP, CÁCH PHÒNG NGỪA Ở HOA LAN Bài 1 : Hiện tượng vàng lá trên cây lan giả hạc (Phi điệp) vào thời điểm giao mùa Thu – Đông . Thời gian vừa qua nhận được rất nhiều phản ánh của các nhà vườn trong và ngoài hiệp hội trên cả nước, về việc hiện tượng vàng lá trên cây lan phi điệp vào thời điểm giao mùa Thu - Đông. Sau khi tìm hiểu, trao đổi, thảo luận với các vườn lan, chuyên gia có kinh nghiệm về hiện tượng trên, chúng tôi mạnh dạn chia sẻ, hướng dẫn như sau : I.Nguyên nhân : - Vào thời điểm giao mùa thu và đông, thời tiết chuyển từ dễ chịu sang thời tiết khá lạnh, thời tiết này thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn và nấm bệnh có hại. Cây lan phi điệp chưa thể thích nghi kịp thời với những thay đổi đột ngột của thời tiết sẽ dễ bị (sốc nhiệt, bị vi khuẩn và nấm bệnh) dẫn đến hiện tượng vàng lá và rụng lá. - Ở khu vực phía Bắc thời tiết xuất hiện những đợt gió mùa đầu tiên, một số loại bệnh chủ yếu trên lá cây phi điệp, lá xuất hiện những đốm nhỏ sẫm màu như mọng nước sau đó những đốm này nhanh chóng lan ra toàn bộ mặt lá, lá và cuống lá dần chuyển sang màu vàng, sau một hai hôm lá bị rụng. - Năm nay hiện tượng vàng lá diễn ra nhiều hơn những năm trước do xuất hiện những đợt không khí lạnh kèm theo mưa kéo dài suốt mấy ngày do ảnh hưởng của bão làm nhiệt độ thay đổi đột ngột khiến cây bị sốc nhiệt là tác nhân chính gây nên hiện tượng vàng lá. Kèm theo đó là mùa này nhiệt độ giữa ban ngày và ban đêm chênh lệch khá nhiều, ban đêm có sương muối dày làm độ ẩm ở trong vườn cao, đi kèm với nhiệt độ thấp, đó chính là điều kiện thích hợp để vi khuẩn phát triển mạnh làm cây bệnh, gây nên hiện tượng vàng lá ở cây phi điệp. - Cây bị nhiều và phổ biến ở các khu vực treo, đặt cây ở phía bên ngoài rìa giàn, nước mưa và sương lạnh táp vào lá lan, gió thổi trực tiếp vào khu vực này hoặc ở nơi có mật độ treo dày, độ thông thoáng bị hạn chế, nước ở lá này chảy sang lá khác, khiến bệnh lây lan nhanh, nếu không xử lý kịp thời bệnh sẽ lan từ lá sang thân gây thối thân. -Trên lá xanh của cây phi điệp nhất là những cây phát triển khỏe, thân lá căng mọng nước rất dễ bị hiện tượng vàng lá này là do thân lá căng lớp biểu bì căng mỏng nên rất dễ bị vi khuẩn xâm nhập qua quá trình thoát hơi nước của lỗ khí, do cây vốn đã no nước thời tiết lại ẩm cây buộc phải thoát bớt hơi nước qua lỗ khí. Lỗ khí mở, lá đọng nước vi khuẩn phát triển mạnh ở thời tiết ẩm lạnh, thích hợp cho vi khuẩn xâm nhập vào cây lan. - Còn một cách khác nữa để vi khuẩn xâm nhập đó là từ vết chích, đốt của côn trùng như bọ trĩ, nhện đỏ, bọ xít,…. Các vườn không có mái che hoặc nước mưa tạt vào làm lá cây ướt. - Ngoài ra còn có nguyên nhân chủ quan : Để thúc đẩy tiến trình phát triển của cây các nhà vườn lạm dụng phân thuốc nhiều dẫn đến cây dư phân thuốc buộc phải thải qua lá, kèm theo số lượng cây ngày càng nhiều các nhà vườn chưa chuẩn bị vườn kịp để với mật độ dày cây thiếu dưỡng khí làm tốc độ lây lan bệnh càng nhanh.
II.Phương án phòng ngừa, khắc phục : Hiện tượng vàng lá không có cách trị làm cho lá xanh trở lại. Khi cây đã bị bệnh vàng lá thì chỉ có ngắt những lá đó đi để tránh sự lây lan sang những lá khác, sau đó áp dụng các phương pháp phòng ngừa sớm nhất, kịp thời tránh bệnh sẽ lan từ lá sang thân gây thối thân. Mỗi nhà vườn tùy theo hiện tượng, nguyên nhân bệnh đã nêu trên và đặc trưng khí hậu, thổ nhưỡng của vùng mình, để có phương án phòng ngừa, khắc phục phù hợp. Sau đây là một số phương án để mọi người tham khảo, áp dụng : 2.1.Vườn lan - Trước thời điểm giao mùa giữa mùa thu và mùa đông (15 ngày), phun hỗ trợ cho cây 1 liều Acid Humic 1000, tác dụng là để hỗ trợ phát triển bộ rễ, tăng sức đề kháng cho cây chống chịu lạnh tốt, tránh sốc nhiệt cho cây. - Che nilon hướng Đông Bắc của giàn để tránh gió lùa và mưa táp vào. - Thời điểm chuyển mùa nên quan sát độ ẩm của vườn và cây để có chế độ tưới thích hợp. Nếu mưa nhiều độ ẩm cao thì hạn chế tưới, nếu trời không mưa, lạnh, hanh khô độ ẩm dưới 30% thì cần quan sát cây để có chế độ tưới thích hợp. Để cây lan thích nghi dần với thời tiết lạnh quan trọng nhất là xem dự báo thời tiết, phun phòng bệnh trước mỗi đợt rét và mưa kéo dài. - Khi cây đã bị bệnh : + Đầu tiên và quan trọng nhất là nhanh chóng vặt hết lá và bóc hết cuống lá vàng bị bệnh để tránh lây lan vào thân gây thối thân. + Cắt nước cho khô giàn sau đó phun combo chống khuẩn + chống nấm: Antracol + Starner (hoặc có thể sử dụng 1 loại chống khuẩn + chống nấm mà vườn mình đang sử dụng). -Các loại chống khuẩn, chống nấm nhà vườn đã sử dụng và đánh giá có tác dụng tốt trong phòng và chữa bệnh: + Chống nấm: Antracol, Rodomil Gold, Captain. + Chống khuẩn: Physal 20, Starner… (Liều lượng từng loại thuốc thì sử dụng đúng theo hướng dẫn của nhà sản xuất đối với từng loại). -Phun phòng bệnh trước và sau các đợt mưa rét kéo dài, kèm với phun trị bọ trĩ… cho vườn bằng thuốc diệt muỗi. 2.2.Vườn lan - Thường xuyên phun phòng bằng Starner + Antracol theo hướng dẫn 10 ngày 1 lần, trước và sau mưa. - Định kỳ phun côn trùng, ruồi vàng, nhện đỏ. - Cây đã bị sốc vàng và rụng lá, nên vặt lá sớm và phun Physan 20 đẫm thân lá, liều lượng từ 1,5ml - 2ml/lít nước. (Chú ý thấm nước ở các búp cây phòng cháy lá non) phun phòng khuẩn từ 15 - 30 ngày 1 lần tùy theo mùa mưa nắng. - Cây bị bệnh nên để cách ly riêng, để hướng cuối gió của vườn tránh lây cây khác. - Cây bị bệnh phải cắt nước hoàn toàn trong suốt quá trình điều trị bệnh, khỏi bệnh rồi thì nên tưới gốc tránh tưới ngọn để bệnh hết hẳn. 2.3.Vườn lan -Bệnh héo xanh do vi khuẩn theo mùa phát triển (chung bệnh với cây cà chua). Biểu hiện không bọng nước, lá mềm khô, khi bóp dập không mùi không hôi thối, có các rãnh chạy màu nâu theo gân lá phát bệnh từ một đến hai ngày rồi rụng lá. Bệnh thường xuất hiện từ lá giữa thân đến đầu ngọn thường bị ở lá trưởng thành, diễn ra khá nhanh, không trị được mà chỉ phun phòng ngừa từ tháng 9, 10, 11 bằng các thuốc trị bệnh héo xanh trên cà chua. -Bệnh sương mai, thán thư chỉ phun phòng thường xuyên định kỳ 1 tháng 1 lần (thuốc được sử dụng tùy theo vùng miền). - Phương pháp phòng ngừa : +Bọc nilon quanh vườn (phải có quạt gió) thì bệnh về nấm, vi khuẩn khô. Không bọc thì bệnh về nấm, vi khuẩn ướt. Nhưng bọc thì kiểm soát về bệnh tốt hơn canh được nguồn nước độ ẩm không nhiều tác động do thời tiết bên ngoài. +Sốc nhiệt không có nghĩa là sốc nước nên tùy theo thời tiết từng vùng lượng nước tưới bình thường theo mùa. + Cây bệnh không thể ngừng cung cấp phân (lân, đạm,...), tuy nhiên hàm lượng pha với nước (ít, loãng, nhẹ), tránh cho cây hấp thụ không hết, sinh ra bệnh thêm. + Khi khỏi bệnh lá rụng hết, đọt non phát triển nên cho thuốc bổ (Superthirne) thấp hơn liều lượng bình thường 5 lần, quan sát cây đã phát triển ổn định đủ khỏe thì cho ăn uống lại như bình thường. - Phun phòng bệnh toàn vườn nhưng cây bệnh để riêng và ăn chế độ riêng để không làm ảnh hưởng tổng cục. Vì cây không bệnh cho ăn giảm giống cây bệnh thì không có sức chống chịu bệnh tật. -Đối với những vườn số lượng cây nhiều cây sẽ bị ngợp do thải nhiều CO2 mà lượng O2 thấp, có cây bệnh thì tìm nơi thông thoáng có mái che, tránh nước mưa, không bỏ gần những cây khỏe, không giảm nước tưới, Physan 1ml/lít nước (không theo liều lượng nhà sản xuất vì sẽ gây sần lá đọt, chậm phát triển cây, cháy đầu rễ).
3. Kết luận : Khi bị hiện tượng vàng lá và rụng lá, các nhà vườn nên theo dõi, ghi chép (đặc trưng khí hậu, nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, gió,..) để áp dụng công thức, phương pháp, phân thuốc riêng cho vườn mình. Nếu trường hợp không chắc chắn, cần liên lạc với các nhà vườn gần khu vực mình đã xử lý thành công hiện tượng trên. Hoặc liên hệ theo địa chỉ, facebook, số điện thoại các vườn trên bài để nhận được sự tư vấn, hướng dẫn chi tiết./. Rất mong nhận được sự góp ý của các nhà vườn, chuyên gia có kinh nghiệm trên cả nước để hoàn thiện thêm cách phòng ngừa các bệnh trên./.
Phạm Duy Khánh
CHUYÊN MỤC : CÁC BỆNH THƯỜNG GẶP, CÁCH PHÒNG NGỪA Ở HOA LAN
Bài 1 : Hiện tượng vàng lá trên cây lan giả hạc (Phi điệp) vào thời điểm giao mùa Thu – Đông .
Thời gian vừa qua nhận được rất nhiều phản ánh của các nhà vườn trong và ngoài hiệp hội trên cả nước, về việc hiện tượng vàng lá trên cây lan phi điệp vào thời điểm giao mùa Thu - Đông. Sau khi tìm hiểu, trao đổi, thảo luận với các vườn lan, chuyên gia có kinh nghiệm về hiện tượng trên, chúng tôi mạnh dạn chia sẻ, hướng dẫn như sau :
I.Nguyên nhân :
- Vào thời điểm giao mùa thu và đông, thời tiết chuyển từ dễ chịu sang thời tiết khá lạnh, thời tiết này thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn và nấm bệnh có hại. Cây lan phi điệp chưa thể thích nghi kịp thời với những thay đổi đột ngột của thời tiết sẽ dễ bị (sốc nhiệt, bị vi khuẩn và nấm bệnh) dẫn đến hiện tượng vàng lá và rụng lá.
- Ở khu vực phía Bắc thời tiết xuất hiện những đợt gió mùa đầu tiên, một số loại bệnh chủ yếu trên lá cây phi điệp, lá xuất hiện những đốm nhỏ sẫm màu như mọng nước sau đó những đốm này nhanh chóng lan ra toàn bộ mặt lá, lá và cuống lá dần chuyển sang màu vàng, sau một hai hôm lá bị rụng.
- Năm nay hiện tượng vàng lá diễn ra nhiều hơn những năm trước do xuất hiện những đợt không khí lạnh kèm theo mưa kéo dài suốt mấy ngày do ảnh hưởng của bão làm nhiệt độ thay đổi đột ngột khiến cây bị sốc nhiệt là tác nhân chính gây nên hiện tượng vàng lá. Kèm theo đó là mùa này nhiệt độ giữa ban ngày và ban đêm chênh lệch khá nhiều, ban đêm có sương muối dày làm độ ẩm ở trong vườn cao, đi kèm với nhiệt độ thấp, đó chính là điều kiện thích hợp để vi khuẩn phát triển mạnh làm cây bệnh, gây nên hiện tượng vàng lá ở cây phi điệp.
- Cây bị nhiều và phổ biến ở các khu vực treo, đặt cây ở phía bên ngoài rìa giàn, nước mưa và sương lạnh táp vào lá lan, gió thổi trực tiếp vào khu vực này hoặc ở nơi có mật độ treo dày, độ thông thoáng bị hạn chế, nước ở lá này chảy sang lá khác, khiến bệnh lây lan nhanh, nếu không xử lý kịp thời bệnh sẽ lan từ lá sang thân gây thối thân.
-Trên lá xanh của cây phi điệp nhất là những cây phát triển khỏe, thân lá căng mọng nước rất dễ bị hiện tượng vàng lá này là do thân lá căng lớp biểu bì căng mỏng nên rất dễ bị vi khuẩn xâm nhập qua quá trình thoát hơi nước của lỗ khí, do cây vốn đã no nước thời tiết lại ẩm cây buộc phải thoát bớt hơi nước qua lỗ khí. Lỗ khí mở, lá đọng nước vi khuẩn phát triển mạnh ở thời tiết ẩm lạnh, thích hợp cho vi khuẩn xâm nhập vào cây lan.
- Còn một cách khác nữa để vi khuẩn xâm nhập đó là từ vết chích, đốt của côn trùng như bọ trĩ, nhện đỏ, bọ xít,…. Các vườn không có mái che hoặc nước mưa tạt vào làm lá cây ướt.
- Ngoài ra còn có nguyên nhân chủ quan : Để thúc đẩy tiến trình phát triển của cây các nhà vườn lạm dụng phân thuốc nhiều dẫn đến cây dư phân thuốc buộc phải thải qua lá, kèm theo số lượng cây ngày càng nhiều các nhà vườn chưa chuẩn bị vườn kịp để với mật độ dày cây thiếu dưỡng khí làm tốc độ lây lan bệnh càng nhanh.
II.Phương án phòng ngừa, khắc phục :
Hiện tượng vàng lá không có cách trị làm cho lá xanh trở lại. Khi cây đã bị bệnh vàng lá thì chỉ có ngắt những lá đó đi để tránh sự lây lan sang những lá khác, sau đó áp dụng các phương pháp phòng ngừa sớm nhất, kịp thời tránh bệnh sẽ lan từ lá sang thân gây thối thân.
Mỗi nhà vườn tùy theo hiện tượng, nguyên nhân bệnh đã nêu trên và đặc trưng khí hậu, thổ nhưỡng của vùng mình, để có phương án phòng ngừa, khắc phục phù hợp. Sau đây là một số phương án để mọi người tham khảo, áp dụng :
2.1.Vườn lan
- Trước thời điểm giao mùa giữa mùa thu và mùa đông (15 ngày), phun hỗ trợ cho cây 1 liều Acid Humic 1000, tác dụng là để hỗ trợ phát triển bộ rễ, tăng sức đề kháng cho cây chống chịu lạnh tốt, tránh sốc nhiệt cho cây.
- Che nilon hướng Đông Bắc của giàn để tránh gió lùa và mưa táp vào.
- Thời điểm chuyển mùa nên quan sát độ ẩm của vườn và cây để có chế độ tưới thích hợp. Nếu mưa nhiều độ ẩm cao thì hạn chế tưới, nếu trời không mưa, lạnh, hanh khô độ ẩm dưới 30% thì cần quan sát cây để có chế độ tưới thích hợp. Để cây lan thích nghi dần với thời tiết lạnh quan trọng nhất là xem dự báo thời tiết, phun phòng bệnh trước mỗi đợt rét và mưa kéo dài.
- Khi cây đã bị bệnh :
+ Đầu tiên và quan trọng nhất là nhanh chóng vặt hết lá và bóc hết cuống lá vàng bị bệnh để tránh lây lan vào thân gây thối thân.
+ Cắt nước cho khô giàn sau đó phun combo chống khuẩn + chống nấm: Antracol + Starner (hoặc có thể sử dụng 1 loại chống khuẩn + chống nấm mà vườn mình đang sử dụng).
-Các loại chống khuẩn, chống nấm nhà vườn đã sử dụng và đánh giá có tác dụng tốt trong phòng và chữa bệnh:
+ Chống nấm: Antracol, Rodomil Gold, Captain.
+ Chống khuẩn: Physal 20, Starner…
(Liều lượng từng loại thuốc thì sử dụng đúng theo hướng dẫn của nhà sản xuất đối với từng loại).
-Phun phòng bệnh trước và sau các đợt mưa rét kéo dài, kèm với phun trị bọ trĩ… cho vườn bằng thuốc diệt muỗi.
2.2.Vườn lan
- Thường xuyên phun phòng bằng Starner + Antracol theo hướng dẫn 10 ngày 1 lần, trước và sau mưa.
- Định kỳ phun côn trùng, ruồi vàng, nhện đỏ.
- Cây đã bị sốc vàng và rụng lá, nên vặt lá sớm và phun Physan 20 đẫm thân lá, liều lượng từ 1,5ml - 2ml/lít nước. (Chú ý thấm nước ở các búp cây phòng cháy lá non) phun phòng khuẩn từ 15 - 30 ngày 1 lần tùy theo mùa mưa nắng.
- Cây bị bệnh nên để cách ly riêng, để hướng cuối gió của vườn tránh lây cây khác.
- Cây bị bệnh phải cắt nước hoàn toàn trong suốt quá trình điều trị bệnh, khỏi bệnh rồi thì nên tưới gốc tránh tưới ngọn để bệnh hết hẳn.
2.3.Vườn lan
-Bệnh héo xanh do vi khuẩn theo mùa phát triển (chung bệnh với cây cà chua). Biểu hiện không bọng nước, lá mềm khô, khi bóp dập không mùi không hôi thối, có các rãnh chạy màu nâu theo gân lá phát bệnh từ một đến hai ngày rồi rụng lá. Bệnh thường xuất hiện từ lá giữa thân đến đầu ngọn thường bị ở lá trưởng thành, diễn ra khá nhanh, không trị được mà chỉ phun phòng ngừa từ tháng 9, 10, 11 bằng các thuốc trị bệnh héo xanh trên cà chua.
-Bệnh sương mai, thán thư chỉ phun phòng thường xuyên định kỳ 1 tháng 1 lần (thuốc được sử dụng tùy theo vùng miền).
- Phương pháp phòng ngừa :
+Bọc nilon quanh vườn (phải có quạt gió) thì bệnh về nấm, vi khuẩn khô. Không bọc thì bệnh về nấm, vi khuẩn ướt. Nhưng bọc thì kiểm soát về bệnh tốt hơn canh được nguồn nước độ ẩm không nhiều tác động do thời tiết bên ngoài.
+Sốc nhiệt không có nghĩa là sốc nước nên tùy theo thời tiết từng vùng lượng nước tưới bình thường theo mùa.
+ Cây bệnh không thể ngừng cung cấp phân (lân, đạm,...), tuy nhiên hàm lượng pha với nước (ít, loãng, nhẹ), tránh cho cây hấp thụ không hết, sinh ra bệnh thêm.
+ Khi khỏi bệnh lá rụng hết, đọt non phát triển nên cho thuốc bổ (Superthirne) thấp hơn liều lượng bình thường 5 lần, quan sát cây đã phát triển ổn định đủ khỏe thì cho ăn uống lại như bình thường.
- Phun phòng bệnh toàn vườn nhưng cây bệnh để riêng và ăn chế độ riêng để không làm ảnh hưởng tổng cục. Vì cây không bệnh cho ăn giảm giống cây bệnh thì không có sức chống chịu bệnh tật.
-Đối với những vườn số lượng cây nhiều cây sẽ bị ngợp do thải nhiều CO2 mà lượng O2 thấp, có cây bệnh thì tìm nơi thông thoáng có mái che, tránh nước mưa, không bỏ gần những cây khỏe, không giảm nước tưới, Physan 1ml/lít nước (không theo liều lượng nhà sản xuất vì sẽ gây sần lá đọt, chậm phát triển cây, cháy đầu rễ).
3. Kết luận :
Khi bị hiện tượng vàng lá và rụng lá, các nhà vườn nên theo dõi, ghi chép (đặc trưng khí hậu, nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, gió,..) để áp dụng công thức, phương pháp, phân thuốc riêng cho vườn mình. Nếu trường hợp không chắc chắn, cần liên lạc với các nhà vườn gần khu vực mình đã xử lý thành công hiện tượng trên. Hoặc liên hệ theo địa chỉ, facebook, số điện thoại các vườn trên bài để nhận được sự tư vấn, hướng dẫn chi tiết./.
Rất mong nhận được sự góp ý của các nhà vườn, chuyên gia có kinh nghiệm trên cả nước để hoàn thiện thêm cách phòng ngừa các bệnh trên./.
4 years ago | [YT] | 3