MCN TV NEWS 3.0
စစ်ကို မုန်းလို့ တိုက်ပြီလား ? ကာမီကာစီမှသည်… ဟီရိုရှီးမားနဲ့ နာဂါဆာကီ (၂)ဒီကနေ့ "စစ်ကို မုန်းလို့ တိုက်ပြီလား ? ကာမီကာစီမှသည်… ဟီရိုရှီးမားနဲ့ နာဂါဆာကီ (၂)" မှာတော့ "အိန္ဒိယ -ကက်ရှ်မီးယား (Kashmir) နှင့် မြောက်အရှေ့ပိုင်း လက်နက်ကိုင် ပုန်ကန်မှုများ" ၊ ""အိန္ဒိယ - နာဇလစ်မော်ဝါဒီ (နာဇလစ် မောဇက် - Naxalite-Maoist လှုပ်ရှားမှု"။ "တရုတ်ပြည်တွင်းစစ် (1927–1949) တွင် CCP ၏ KMT ကို ကိုင်တွယ်ပုံ" နှင့် "သီရိလင်္ကာ၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ ထိုင်း၏ ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှုများ" တွေကို ဘယ်လို ကိုင်တွယ်ခဲ့ကြလဲဆိုတာတွေကို လေ့လာကြည့်ကြရအောင်ပါ။၃။ အိန္ဒိယ -ကက်ရှ်မီးယား (Kashmir) နှင့် မြောက်အရှေ့ပိုင်း လက်နက်ကိုင် ပုန်ကန်မှုများ ကက်ရှ်မီးယား (Kashmir) နှင့် နာဇလစ်မော်ဝါဒီ (နာဇလစ် မောဇက် Naxalite-Maoist) လှုပ်ရှားမှုများ သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အကြီးမားဆုံး ပြည်တွင်းလုံခြုံရေးစိန်ခေါ်မှုများဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံရေး၊ လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေး နှင့် စီးပွားရေး အရင်းခံပြဿနာများမှ ပေါ်ထွက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ (က) ကက်ရှ်မီးယား (Kashmir) အရေးပဋိပက္ခ၏မူလအစ： ၁၉၄၇ အိန္ဒိယ-ပါကစ္စတန် ခွဲရေးတွဲရေး အချိန်မှစပြီး ကက်ရှ်မီးယားဒေသ ပိုင်ဆိုင်မှုအရေး ပဋိပက္ခ။ အဓိက အငြင်းပွားမှု： ကက်ရှ်မီးယားသည် ပါကစ္စတန် (Pakistan) နှင့် အိန္ဒိယ (India) နှစ်နိုင်ငံအကြား စစ်ရေးအရ တင်းမာမှု၏ အဓိက အချက်ဖြစ်သည်။ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များ： Lashkar-e-Taiba (LeT), Hizbul Mujahideen ကဲ့သို့ ပါကစ္စတန်ထောက်ပံ့သော အကြမ်းဖက်အဖွဲ့များ။ ဒေသခံလူငယ်များ၏ လှုပ်ရှားမှု (ဥပမာ - ပုန်ကန်မှု Intifada-style ဆန္ဒပြမှုများ)။ အိန္ဒိယအစိုးရ၏ တုံ့ပြန်မှု စစ်ရေးနည်း： AFSPA (Armed Forces Special Powers Act) ကဲ့သို့သော အာဏာပိုင်များကို အသုံးပြုကာ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များ (CRPF, အိန္ဒိယတပ်မတော်) ကို ချထားခြင်း။ နိုင်ငံရေးနည်း： Article 370 ဖျက်သိမ်းခြင်း (2019) ဖြင့် ကက်ရှ်မီးယားကို အိန္ဒိယနှင့် ပိုမိုပေါင်းစည်းရန် ကြိုးပမ်း။ အငြင်းပွားဖွယ်： လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု (အရပ်သားသတ်ဖြတ်မှု၊ ဖမ်းဆီးခံရမှု) နှင့် ဒီမိုကရေစီဆန့်ကျင်မှု စွပ်စွဲချက်များ။ (ခ) နာဇလစ်မော်ဝါဒီ (နာဇလစ် မောဇက် - Naxalite-Maoist လှုပ်ရှားမှု အခြေခံအကြောင်းရင်း မူလအစ： ၁၉၆၀ ပြည့်လွန်နှစ်များတွင် အနောက်ဘင်္ဂလား၏ နာဇလ်ဘာရီ (Naxalbari) ကျေးရွာမှ စတင်။ ရည်မှန်းချက်： မော်စီတုန်းဝါဒ (Maoism) အရ လယ်သမားတော်လှန်ရေးဖြင့် အိန္ဒိယအစိုးရကို ဖယ်ရှား၍ ကွန်မြူနစ်နိုင်ငံ တည်ထောင်ရန်။ လက်ရှိအခြေအနေ： အနီရောင်စင်္ကြန် (Red Corridor) (ချျတ်တီစ်ဂါး၊ ဘီဟာ၊ အိုရီဆာ၊ မဟာရာရှ္တြာ) တွင် အဓိက လှုပ်ရှား။ အဓိကအကြောင်းရင်း： ကျေးလက်ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု၊ မြေယာမတရားသိမ်းမှု၊ အစိုးရဝန်ဆောင်မှုမရှိမှု။ အိန္ဒိယအစိုးရ၏ တုံ့ပြန်မှု Operation Green Hunt (2009–2010)： Naxalite တို့ကို နှိမ်နင်းရန် စစ်ဆင်ရေးကြီး။ CRPF, BSF နှင့် ပြည်နယ်ရဲတပ်ဖွဲ့များ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်။ လေကြောင်းထောက်ပံ့မှု (ဟယ်လီကော်ပါတာ၊ UAV) အသုံးပြု။ အငြင်းပွားဖွယ်： လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု (ကျေးရွာသားများ သေဆုံး)၊ ဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် လုံခြုံရေး မဟာဗျူဟာ မညီမျှမှု။ သုံးသပ်ချက် ကက်ရှ်မီးယားသည် နိုင်ငံတကာနှင့်ဆက်စပ်သော ပဋိပက္ခ (အိန္ဒိယ-ပါကစ္စတန်) ဖြစ်ပြီး၊ Naxalite-Maoist သည် ပြည်တွင်းစီးပွားရေး-လူမှုရေး ပြဿနာဖြစ်သည်။ နှစ်ခုလုံးအတွက် အကြံပြုချက်： ကက်ရှ်မီးယား： နိုင်ငံတကာညှိနှိုင်းမှုနှင့် ဒေသခံများ၏ဆန္ဒကို အလေးထားသော ဖြေရှင်းနည်း။ Naxalite-Maoist： ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေး၊ မြေယာပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီပါဝင်မှု တိုးမြှင့်ရန်။ အနှစ်ချုပ်： အိန္ဒိယသည် ဤပဋိပက္ခနှစ်ရပ်ကို စစ်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေး ပေါင်းစပ်ဖြေရှင်းရန် လိုအပ်ပြီး၊ ရေရှည်တည်ငြိမ်ရေးအတွက် အကြမ်းဖက်မှုအရင်းအမြစ်များကို ဖြေရှင်းရန် လိုအပ်သည်။ ရုရှားသည် စစ်ရေးအကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းမှုကို အဓိကထားပြီး၊ နိုင်ငံရေးဖြေရှင်းမှုများ ပါဝင်သည်။ တရုတ်သည် စစ်ရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် လူမျိုးရေးထိန်းချုပ်မှုကို အသုံးပြုကာ ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှုများကို ဖြေရှင်းသည်။ အိန္ဒိယသည် စစ်ရေးနှိမ်နင်းမှုနှင့် ဥပဒေရေးရာ ဖိအားများကို အသုံးပြုပြီး၊ နိုင်ငံရေးဖြေရှင်းမှုများ ပါဝင်သည်။ သော့ချက်: ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှုများကို ကိုင်တွယ်ရာတွင် စစ်ရေးအပြင် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေး ဗျူဟာများ ပေါင်းစပ်ရန် အရေးကြီးသည်။ နိုင်ငံတကာ ဝေဖန်မှုများ (အထူးသဖြင့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ) ကို ရှောင်ရှားရန် လိုအပ်သည်။ --- ၅။ တရုတ်ပြည်တွင်းစစ် (1927–1949) တွင် CCP ၏ KMT ကို ကိုင်တွယ်ပုံ တရုတ်ပြည်တွင်းစစ် (Chinese Civil War, 1927–1949) သည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ (CCP) နှင့် နိုင်ငံရေးပါတီ (Kuomintang, KMT) တို့အကြား အာဏာလုပွဲဖြစ်ပြီး၊ CCP ၏ အောင်နိုင်မှုနှင့် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ (PRC) တည်ထောင်ခြင်းဖြင့် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ CCP ၏ အောင်ပွဲနှင့် KMT ၏ ထိုင်ဝမ်သို့ ဆုတ်ခွာခြင်း ၁၉၄၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် မော်စီတုန်းက တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ (PRC) ကို တရားဝင်ကြေညာခဲ့သည်။ ချန်ကေရှိတ် နှင့် KMT ကျန်တပ်များသည် ထိုင်ဝမ်သို့ ဆုတ်ခွာခဲ့ပြီး၊ ထိုမှတဆင့် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ (ROC) အဖြစ် အသက်ဆက်ခဲ့သည်။ --- ၆။ သီရိလင်္ကာ၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ ထိုင်း၏ ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှုများ သီရိလင်္ကာ (Sri Lanka)၊ ဖိလစ်ပိုင် (Philippines) နှင့် ထိုင်း (Thailand) နိုင်ငံတို့သည် ပြည်တွင်းလက်နက်ကိုင် ပုန်ကန်မှုများနှင့် အကြမ်းဖက်မှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရာတွင် ကွဲပြားသော နည်းလမ်းများကို အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ အောက်တွင် အကျဉ်းချုပ် ဖော်ပြထားပါသည်။ ၁။ သီရိလင်္ကာ (Sri Lanka) - LTTE (တမီးလ် ပုန်ကန်မှု): 2009 တွင် စစ်တပ်က ပြင်းထန်စွာ တိုက်ခိုက်ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ပဋိပက္ခအခြေအနေ: LTTE (Liberation Tigers of Tamil Eelam) သည် တမီးလ်လူမျိုးစုများ၏ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်အတွက် ၁၉၈၃ မှ ၂၀၀၉ အထိ လက်နက်ကိုင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ကိုင်တွယ်နည်းများ: စစ်ရေးနည်း (Military Solution): ၂၀၀၉ တွင် သမ္မတ Mahinda Rajapaksa ဦးဆောင်သော အစိုးရသည် LTTE ကို ပြင်းထန်စွာ စစ်ဆင်နွှဲကာ အပြီးသတ်နှိမ်နင်းခဲ့သည်။ LTTE ခေါင်းဆောင် Velupillai Prabhakaran ကိုသတ်ဖြတ်ပြီး အဖွဲ့အစည်းကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေး: တမီးလ်လူနည်းစုအား နိုင်ငံရေးအရ ပါဝင်မှုမြှင့်တင်ရန် ကတိများပေးခဲ့သော်လည်း လက်တွေ့တွင် အားနည်းခဲ့သည်။ စစ်ပြီးကာလ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် နိုင်ငံတကာအကူအညီများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၂။ ဖိလစ်ပိုင် (Philippines) - Communist Party (NPA) နှင့် မော်ဝါဒီ အစ္စလာမ်မစ် ခွဲထွက်ရေးသမားများ (အစ္စလမ်းမစ် စပါရတစ်စ် - Islamic Separatists (Moro): အစိုးရက စစ်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ညှိနှိုင်းမှုများ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ပဋိပက္ခအခြေအနေ: Communist Party of the Philippines (CPP) နှင့် New People’s Army (NPA) - ၁၉၆၀ မှစတင်ကာ မာ့က်စ်ဝါဒီအကြမ်းဖက်အဖွဲ့များ။ Moro Islamic Liberation Front (MILF) နှင့် Abu Sayyaf - မွတ်ဆလင်အစွန်းရောက်အဖွဲ့များ။ ကိုင်တွယ်နည်းများ: စစ်ရေးတိုက်ဖျက်မှု: သမ္မတ Rodrigo Duterte (၂၀၁၆-၂၀၂၂) လက်ထက်တွင် NPA နှင့် အခြားအကြမ်းဖက်အဖွဲ့များကို ပြင်းထန်စွာ ဖိနှိပ်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နှင့် ပူးပေါင်းကာ Abu Sayyaf ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုများ: MILF နှင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် Bangsamoro Organic Law ကို လက်မှတ်ရေးထိုးကာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးခဲ့သည်။ CPP/NPA နှင့် ဆွေးနွေးပွဲများ ပြုလုပ်သော်လည်း အောင်မြင်မှုမရှိခဲ့ပါ။ ၃။ ထိုင်းနိုင်ငံ (Thailand) – တောင်ပိုင်း မလေးမွတ်စ်လင်မ် ပုန်ကန်မှု: ထိုင်းအစိုးရက စစ်တပ်ဖြင့် ထိန်းချုပ်ထားပြီး တချို့နေရာများတွင် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပေးထားသည်။ ပဋိပက္ခအခြေအနေ: တောင်ပိုင်း ပါတာနီ (Pattani) ဒေသ - မွတ်ဆလင်အစွန်းရောက်အဖွဲ့များ (BRN, PULO) မှ ထိုင်းအစိုးရကို ပုန်ကန်မှုများ။ အနီရောင်ရှပ်အင်္ကျီ (Red Shirts) vs အဝါရောင်ရှပ်အင်္ကျီ (Yellow Shirts) - နိုင်ငံရေးအကြမ်းဖက်မှုများ။ ကိုင်တွယ်နည်းများ: စစ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးတိုးမြှင့်မှု: တောင်ပိုင်းဒေသရှိ အကြမ်းဖက်မှုများကို စစ်တပ်မှ အကြပ်အတည်းကာလ (Martial Law) ကဲ့သို့သော နည်းလမ်းများဖြင့် ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးမှုများ: ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် BRN (Barisan Revolusi Nasional) နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုများ စတင်ခဲ့သော်လည်း အောင်မြင်မှု မရှိသေးပါ။ ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် လူမှုစီးပွားပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ အဓိကသင်ခန်းစာများ: စစ်ရေးအရ အားကိုးခြင်း (သီရိလင်္ကာ) သည် ရေတိုတွင် အောင်မြင်နိုင်သော်လည်း ရေရှည်တွင် နိုင်ငံရေးဖြေရှင်းချက် လိုအပ်သည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုများ (ဖိလစ်ပိုင်၊ ထိုင်း) သည် အချို့ဒေသများတွင် အကျိုးရှိသော်လည်း အစွန်းရောက်အဖွဲ့များနှင့် သဘောတူညီမှုရရန် ခက်ခဲသည်။ နိုင်ငံတကာအကူအညီ နှင့် ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေး သည် ပဋိပက္ခပြေလည်ရန် အရေးကြီးသော အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည်။ ဤနိုင်ငံများ၏ အတွေ့အကြုံများသည် ပဋိပက္ခကိုင်တွယ်ရာတွင် စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုစီးပွား ချဉ်းကပ်မှု (Comprehensive Approach) ၏ အရေးပါမှုကို ထင်ဟပ်စေပါသည်။ အချုပ်အားဖြင့် အာဏာရှင်စနစ်များ (ရုရှား၊ တရုတ်) က ပြင်းထန်သော စစ်ဆင်ရေးများဖြင့် ဖြေရှင်းလေ့ရှိသည်။ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများ (ဗြိတိန်၊ အမေရိကန်) က စစ်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေး ပေါင်းစပ်ဖြေရှင်းလေ့ရှိသည်။ ကိုလိုနီခေတ် ပုန်ကန်မှုများကို ပြင်းထန်စွာ နှိမ်နင်းခဲ့သော်လည်း နောက်ဆုံးတွင် လွတ်လပ်ရေး ပေးခဲ့ရသည်။
2 months ago | [YT] | 46
MCN TV NEWS 3.0
စစ်ကို မုန်းလို့ တိုက်ပြီလား ? ကာမီကာစီမှသည်… ဟီရိုရှီးမားနဲ့ နာဂါဆာကီ (၂)
ဒီကနေ့ "စစ်ကို မုန်းလို့ တိုက်ပြီလား ? ကာမီကာစီမှသည်… ဟီရိုရှီးမားနဲ့ နာဂါဆာကီ (၂)" မှာတော့ "အိန္ဒိယ -ကက်ရှ်မီးယား (Kashmir) နှင့် မြောက်အရှေ့ပိုင်း လက်နက်ကိုင် ပုန်ကန်မှုများ" ၊ ""အိန္ဒိယ - နာဇလစ်မော်ဝါဒီ (နာဇလစ် မောဇက် - Naxalite-Maoist လှုပ်ရှားမှု"။ "တရုတ်ပြည်တွင်းစစ် (1927–1949) တွင် CCP ၏ KMT ကို ကိုင်တွယ်ပုံ" နှင့် "သီရိလင်္ကာ၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ ထိုင်း၏ ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှုများ" တွေကို ဘယ်လို ကိုင်တွယ်ခဲ့ကြလဲဆိုတာတွေကို လေ့လာကြည့်ကြရအောင်ပါ။
၃။ အိန္ဒိယ -ကက်ရှ်မီးယား (Kashmir) နှင့် မြောက်အရှေ့ပိုင်း လက်နက်ကိုင် ပုန်ကန်မှုများ
ကက်ရှ်မီးယား (Kashmir) နှင့် နာဇလစ်မော်ဝါဒီ (နာဇလစ် မောဇက် Naxalite-Maoist) လှုပ်ရှားမှုများ သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အကြီးမားဆုံး ပြည်တွင်းလုံခြုံရေးစိန်ခေါ်မှုများဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံရေး၊ လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေး နှင့် စီးပွားရေး အရင်းခံပြဿနာများမှ ပေါ်ထွက်လာခြင်းဖြစ်သည်။
(က) ကက်ရှ်မီးယား (Kashmir) အရေး
ပဋိပက္ခ၏မူလအစ： ၁၉၄၇ အိန္ဒိယ-ပါကစ္စတန် ခွဲရေးတွဲရေး အချိန်မှစပြီး ကက်ရှ်မီးယားဒေသ ပိုင်ဆိုင်မှုအရေး ပဋိပက္ခ။
အဓိက အငြင်းပွားမှု： ကက်ရှ်မီးယားသည် ပါကစ္စတန် (Pakistan) နှင့် အိန္ဒိယ (India) နှစ်နိုင်ငံအကြား စစ်ရေးအရ တင်းမာမှု၏ အဓိက အချက်ဖြစ်သည်။
လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များ：
Lashkar-e-Taiba (LeT), Hizbul Mujahideen ကဲ့သို့ ပါကစ္စတန်ထောက်ပံ့သော အကြမ်းဖက်အဖွဲ့များ။
ဒေသခံလူငယ်များ၏ လှုပ်ရှားမှု (ဥပမာ - ပုန်ကန်မှု Intifada-style ဆန္ဒပြမှုများ)။
အိန္ဒိယအစိုးရ၏ တုံ့ပြန်မှု
စစ်ရေးနည်း： AFSPA (Armed Forces Special Powers Act) ကဲ့သို့သော အာဏာပိုင်များကို အသုံးပြုကာ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များ (CRPF, အိန္ဒိယတပ်မတော်) ကို ချထားခြင်း။
နိုင်ငံရေးနည်း： Article 370 ဖျက်သိမ်းခြင်း (2019) ဖြင့် ကက်ရှ်မီးယားကို အိန္ဒိယနှင့် ပိုမိုပေါင်းစည်းရန် ကြိုးပမ်း။
အငြင်းပွားဖွယ်： လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု (အရပ်သားသတ်ဖြတ်မှု၊ ဖမ်းဆီးခံရမှု) နှင့် ဒီမိုကရေစီဆန့်ကျင်မှု စွပ်စွဲချက်များ။
(ခ) နာဇလစ်မော်ဝါဒီ (နာဇလစ် မောဇက် - Naxalite-Maoist လှုပ်ရှားမှု
အခြေခံအကြောင်းရင်း
မူလအစ： ၁၉၆၀ ပြည့်လွန်နှစ်များတွင် အနောက်ဘင်္ဂလား၏ နာဇလ်ဘာရီ (Naxalbari) ကျေးရွာမှ စတင်။
ရည်မှန်းချက်： မော်စီတုန်းဝါဒ (Maoism) အရ လယ်သမားတော်လှန်ရေးဖြင့် အိန္ဒိယအစိုးရကို ဖယ်ရှား၍ ကွန်မြူနစ်နိုင်ငံ တည်ထောင်ရန်။
လက်ရှိအခြေအနေ： အနီရောင်စင်္ကြန် (Red Corridor) (ချျတ်တီစ်ဂါး၊ ဘီဟာ၊ အိုရီဆာ၊ မဟာရာရှ္တြာ) တွင် အဓိက လှုပ်ရှား။
အဓိကအကြောင်းရင်း： ကျေးလက်ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု၊ မြေယာမတရားသိမ်းမှု၊ အစိုးရဝန်ဆောင်မှုမရှိမှု။
အိန္ဒိယအစိုးရ၏ တုံ့ပြန်မှု
Operation Green Hunt (2009–2010)： Naxalite တို့ကို နှိမ်နင်းရန် စစ်ဆင်ရေးကြီး။
CRPF, BSF နှင့် ပြည်နယ်ရဲတပ်ဖွဲ့များ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်။
လေကြောင်းထောက်ပံ့မှု (ဟယ်လီကော်ပါတာ၊ UAV) အသုံးပြု။
အငြင်းပွားဖွယ်： လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု (ကျေးရွာသားများ သေဆုံး)၊ ဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် လုံခြုံရေး မဟာဗျူဟာ မညီမျှမှု။
သုံးသပ်ချက်
ကက်ရှ်မီးယားသည် နိုင်ငံတကာနှင့်ဆက်စပ်သော ပဋိပက္ခ (အိန္ဒိယ-ပါကစ္စတန်) ဖြစ်ပြီး၊ Naxalite-Maoist သည် ပြည်တွင်းစီးပွားရေး-လူမှုရေး ပြဿနာဖြစ်သည်။
နှစ်ခုလုံးအတွက် အကြံပြုချက်：
ကက်ရှ်မီးယား： နိုင်ငံတကာညှိနှိုင်းမှုနှင့် ဒေသခံများ၏ဆန္ဒကို အလေးထားသော ဖြေရှင်းနည်း။
Naxalite-Maoist： ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေး၊ မြေယာပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီပါဝင်မှု တိုးမြှင့်ရန်။
အနှစ်ချုပ်： အိန္ဒိယသည် ဤပဋိပက္ခနှစ်ရပ်ကို စစ်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေး ပေါင်းစပ်ဖြေရှင်းရန် လိုအပ်ပြီး၊ ရေရှည်တည်ငြိမ်ရေးအတွက် အကြမ်းဖက်မှုအရင်းအမြစ်များကို ဖြေရှင်းရန် လိုအပ်သည်။
ရုရှားသည် စစ်ရေးအကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းမှုကို အဓိကထားပြီး၊ နိုင်ငံရေးဖြေရှင်းမှုများ ပါဝင်သည်။
တရုတ်သည် စစ်ရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် လူမျိုးရေးထိန်းချုပ်မှုကို အသုံးပြုကာ ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှုများကို ဖြေရှင်းသည်။
အိန္ဒိယသည် စစ်ရေးနှိမ်နင်းမှုနှင့် ဥပဒေရေးရာ ဖိအားများကို အသုံးပြုပြီး၊ နိုင်ငံရေးဖြေရှင်းမှုများ ပါဝင်သည်။
သော့ချက်:
ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှုများကို ကိုင်တွယ်ရာတွင် စစ်ရေးအပြင် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေး ဗျူဟာများ ပေါင်းစပ်ရန် အရေးကြီးသည်။
နိုင်ငံတကာ ဝေဖန်မှုများ (အထူးသဖြင့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ) ကို ရှောင်ရှားရန် လိုအပ်သည်။
---
၅။ တရုတ်ပြည်တွင်းစစ် (1927–1949) တွင် CCP ၏ KMT ကို ကိုင်တွယ်ပုံ
တရုတ်ပြည်တွင်းစစ် (Chinese Civil War, 1927–1949) သည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ (CCP) နှင့် နိုင်ငံရေးပါတီ (Kuomintang, KMT) တို့အကြား အာဏာလုပွဲဖြစ်ပြီး၊ CCP ၏ အောင်နိုင်မှုနှင့် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ (PRC) တည်ထောင်ခြင်းဖြင့် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။
CCP ၏ အောင်ပွဲနှင့် KMT ၏ ထိုင်ဝမ်သို့ ဆုတ်ခွာခြင်း
၁၉၄၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် မော်စီတုန်းက တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ (PRC) ကို တရားဝင်ကြေညာခဲ့သည်။
ချန်ကေရှိတ် နှင့် KMT ကျန်တပ်များသည် ထိုင်ဝမ်သို့ ဆုတ်ခွာခဲ့ပြီး၊ ထိုမှတဆင့် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ (ROC) အဖြစ် အသက်ဆက်ခဲ့သည်။
---
၆။ သီရိလင်္ကာ၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ ထိုင်း၏ ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှုများ
သီရိလင်္ကာ (Sri Lanka)၊ ဖိလစ်ပိုင် (Philippines) နှင့် ထိုင်း (Thailand) နိုင်ငံတို့သည် ပြည်တွင်းလက်နက်ကိုင် ပုန်ကန်မှုများနှင့် အကြမ်းဖက်မှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရာတွင် ကွဲပြားသော နည်းလမ်းများကို အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ အောက်တွင် အကျဉ်းချုပ် ဖော်ပြထားပါသည်။
၁။ သီရိလင်္ကာ (Sri Lanka) - LTTE (တမီးလ် ပုန်ကန်မှု): 2009 တွင် စစ်တပ်က ပြင်းထန်စွာ တိုက်ခိုက်ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
ပဋိပက္ခအခြေအနေ:
LTTE (Liberation Tigers of Tamil Eelam) သည် တမီးလ်လူမျိုးစုများ၏ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်အတွက် ၁၉၈၃ မှ ၂၀၀၉ အထိ လက်နက်ကိုင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။
ကိုင်တွယ်နည်းများ:
စစ်ရေးနည်း (Military Solution):
၂၀၀၉ တွင် သမ္မတ Mahinda Rajapaksa ဦးဆောင်သော အစိုးရသည် LTTE ကို ပြင်းထန်စွာ စစ်ဆင်နွှဲကာ အပြီးသတ်နှိမ်နင်းခဲ့သည်။
LTTE ခေါင်းဆောင် Velupillai Prabhakaran ကိုသတ်ဖြတ်ပြီး အဖွဲ့အစည်းကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။
နိုင်ငံရေးနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေး:
တမီးလ်လူနည်းစုအား နိုင်ငံရေးအရ ပါဝင်မှုမြှင့်တင်ရန် ကတိများပေးခဲ့သော်လည်း လက်တွေ့တွင် အားနည်းခဲ့သည်။
စစ်ပြီးကာလ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် နိုင်ငံတကာအကူအညီများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။
၂။ ဖိလစ်ပိုင် (Philippines) - Communist Party (NPA) နှင့် မော်ဝါဒီ အစ္စလာမ်မစ် ခွဲထွက်ရေးသမားများ (အစ္စလမ်းမစ် စပါရတစ်စ် - Islamic Separatists (Moro): အစိုးရက စစ်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ညှိနှိုင်းမှုများ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။
ပဋိပက္ခအခြေအနေ:
Communist Party of the Philippines (CPP) နှင့် New People’s Army (NPA) - ၁၉၆၀ မှစတင်ကာ မာ့က်စ်ဝါဒီအကြမ်းဖက်အဖွဲ့များ။
Moro Islamic Liberation Front (MILF) နှင့် Abu Sayyaf - မွတ်ဆလင်အစွန်းရောက်အဖွဲ့များ။
ကိုင်တွယ်နည်းများ:
စစ်ရေးတိုက်ဖျက်မှု:
သမ္မတ Rodrigo Duterte (၂၀၁၆-၂၀၂၂) လက်ထက်တွင် NPA နှင့် အခြားအကြမ်းဖက်အဖွဲ့များကို ပြင်းထန်စွာ ဖိနှိပ်ခဲ့သည်။
အမေရိကန်နှင့် ပူးပေါင်းကာ Abu Sayyaf ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။
ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုများ:
MILF နှင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် Bangsamoro Organic Law ကို လက်မှတ်ရေးထိုးကာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးခဲ့သည်။
CPP/NPA နှင့် ဆွေးနွေးပွဲများ ပြုလုပ်သော်လည်း အောင်မြင်မှုမရှိခဲ့ပါ။
၃။ ထိုင်းနိုင်ငံ (Thailand) – တောင်ပိုင်း မလေးမွတ်စ်လင်မ် ပုန်ကန်မှု: ထိုင်းအစိုးရက စစ်တပ်ဖြင့် ထိန်းချုပ်ထားပြီး တချို့နေရာများတွင် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပေးထားသည်။
ပဋိပက္ခအခြေအနေ:
တောင်ပိုင်း ပါတာနီ (Pattani) ဒေသ - မွတ်ဆလင်အစွန်းရောက်အဖွဲ့များ (BRN, PULO) မှ ထိုင်းအစိုးရကို ပုန်ကန်မှုများ။
အနီရောင်ရှပ်အင်္ကျီ (Red Shirts) vs အဝါရောင်ရှပ်အင်္ကျီ (Yellow Shirts) - နိုင်ငံရေးအကြမ်းဖက်မှုများ။
ကိုင်တွယ်နည်းများ:
စစ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးတိုးမြှင့်မှု:
တောင်ပိုင်းဒေသရှိ အကြမ်းဖက်မှုများကို စစ်တပ်မှ အကြပ်အတည်းကာလ (Martial Law) ကဲ့သို့သော နည်းလမ်းများဖြင့် ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။
နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးမှုများ:
၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် BRN (Barisan Revolusi Nasional) နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုများ စတင်ခဲ့သော်လည်း အောင်မြင်မှု မရှိသေးပါ။
ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် လူမှုစီးပွားပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။
အဓိကသင်ခန်းစာများ:
စစ်ရေးအရ အားကိုးခြင်း (သီရိလင်္ကာ) သည် ရေတိုတွင် အောင်မြင်နိုင်သော်လည်း ရေရှည်တွင် နိုင်ငံရေးဖြေရှင်းချက် လိုအပ်သည်။
ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုများ (ဖိလစ်ပိုင်၊ ထိုင်း) သည် အချို့ဒေသများတွင် အကျိုးရှိသော်လည်း အစွန်းရောက်အဖွဲ့များနှင့် သဘောတူညီမှုရရန် ခက်ခဲသည်။
နိုင်ငံတကာအကူအညီ နှင့် ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေး သည် ပဋိပက္ခပြေလည်ရန် အရေးကြီးသော အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည်။
ဤနိုင်ငံများ၏ အတွေ့အကြုံများသည် ပဋိပက္ခကိုင်တွယ်ရာတွင် စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုစီးပွား ချဉ်းကပ်မှု (Comprehensive Approach) ၏ အရေးပါမှုကို ထင်ဟပ်စေပါသည်။
အချုပ်အားဖြင့်
အာဏာရှင်စနစ်များ (ရုရှား၊ တရုတ်) က ပြင်းထန်သော စစ်ဆင်ရေးများဖြင့် ဖြေရှင်းလေ့ရှိသည်။
ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများ (ဗြိတိန်၊ အမေရိကန်) က စစ်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေး ပေါင်းစပ်ဖြေရှင်းလေ့ရှိသည်။
ကိုလိုနီခေတ် ပုန်ကန်မှုများကို ပြင်းထန်စွာ နှိမ်နင်းခဲ့သော်လည်း နောက်ဆုံးတွင် လွတ်လပ်ရေး ပေးခဲ့ရသည်။
2 months ago | [YT] | 46